- Yuan Qi (Esas/Öz Qi): Jing (yaşam özü) ile yakından ilişkili yuanqi, ebeyvenlerimizden miras aldığımız canımızdır; temel beden işlevlerini ve dönüştürme görevlerini üstlenir.
- Gu Qi (Besin Qi’si): Bedene giriş yapan gıdaların mide tarafından parçalanıp işlenerek bedenin kullanabileceği enerji ve yapı taşlarına dönüştürülmüş halidir.
- Zong Qi (Toplanan/Pektorel Qi): Besin Qi’sinin nefes ile birleşmesi sonucunda oluşan daha rafine bir Qi formudur.
- Zhen Qi (Beden Qi’si): Qi’nin oluşumunun tamamlanmasıyla oluşan, meridyenlerde akan Qi’dir; beden Qi’sidir.
- Ying Qi (İç/Besleyici Qi): Zhangfu organlarının ve genel olarak tüm bedenin yapısal beslenmesini sağlar ve kan ile yakından ilişkilidir.
- Wei Qi (Dış/Koruyucu Qi): Bedenin dış hattında gezinen, bedeni ‘şer’lerden koruma görevini üstlenen; beden ısı düzenlemesini ve bağışıklık işlevini yöneten, yang özellikli Qi.
Şimdi gelelim Qi’nin türlerine. Qigonga ve çin tıbbına göre bedenimizde 6 ana Qi türü var. Bunlardan ilki Yuan Qi (Esas/Öz Qi) ya da orijinal Qi de derler, bu az önce bahsettiğimiz dahili Qi’dir bizimle birlikte gelen Jing dediğimiz yaşam özüyle Jingi işleyeceğiz ilerleyen derslerde yakından ilişkili olan bu Yuan Qi ebeveynlerimiz miras aldığımız canımızdır daha önce de bahsettiğimiz gibi. Temel beden işlevlerini ve dönüştürme görevlerini üstlenir bunu bazen şöyle de tarif ederler; deriz ya her canlı doğar, büyür, olgunlaşır, ürer, işte yaşlanır, ölür bu süreci yöneten yer işte burası.
Yuan Qi bu süreci yöneten ne demek? her şeyin doğru zamanda gerçekleşmesini sağlayan ve geçişlerin daha pürüzsüz olmasını sağlayan. Eğer Yuan Qi’de bir sorun varsa üreme sorunları yaşayabilirim erken veya geç olgunlaşma sorunları yaşayabilirim. İşte erken yaşlanma, yaşlılık belirtilen erken deneyimleme sorunları yaşayabilirim. Belirli bir yaştan sonra kademeli olarak yaşanma beklenir. Ama bunun daha pürüzsüz olması ya da yaşam kalitesini yine belirli bir aralıkta tutabilecek şekilde gerçekleşmesini sağlayacak şey Yuan Qi dediğimiz bu Qi’nin sağlıklı olması.
Bu Jingle de eşleşir işleyeceğiz su elementi özellikle burayı yönetir. Bu yüzden su elementi ve böbrek sağlığı çok çok hayatidir uzun ömürle ilişkili olarak. Çünkü Yuan Qi dediğimiz bu öz ve jing dediğimiz bu özler böbrekte konuşlanır böbrekte depolanır. Bedenimizin en önemli yin kaynağıdır yapısal en önemli yapısal kaynağıdır.
Gu Qi (Besin Qi’si):
Bu da besin Qi’si demek bu ne demek bedenimize besinler girdikten sonra midede bunlar parçalanır ve işlenir, bedenin kullanabileceği yapı taşı ve enerjiye dönüştürülür. Bu besinlerden elde ettiğimiz yaşam anlamına geliyor, besinler midede işlendikten sonra bedenin kullanabileceği hale getirilip ortaya çıkan besin Qi’si. Besinlerden elde ettiğimiz Qi.
Zong Qi (Toplanan/Pektorel Qi): Zong Qi dediğimiz toplanan Qi ya da pektoral Qi yani göğüs kafesi bölgesi demek pektoral özellikle İşte bu göğüs kaslarından yola çıkarak bu isim veriliyor. Besin Qi’si nefes Qi’si ile birleştiriliyor akciğerlerde, bu ikisinin birleşimi yani harici Qi’nin bir bütünü dış dünyadan edindiğimiz iki Qi’nin birleştirilmiş haline de biz zong Qi diyoruz. Aslında bu bir tür seyreltme işlevidir.
Neden Gu Qi dediğimiz besin Qi’si daha yoğundur. Çünkü yin’dir.
Nefes Qi’si de yang’dır daha seyrektir bu ikisi birleştiğinde aslında çok yoğun ve çok seyreğin arası bir form oluşur, bedenin kullanabileceği bir enerji formu oluşturmak için en azından Qi ‘nin tarifi bu şekilde. Az sonra biraz bu oluşumdan bahsettiğimiz daha fazla anlam ifade edecek.
Zhen Qi (Beden Qi’si):
Sonra da Zhen (Cen) Qi (Beden Qi’si): Zhen (Cen) Qi dediğimiz beden Qi’si.
Normalde gerçek Qi anlamına gelir, beden Qi’si. Bedenin kullandığı artık Qi formu.
Bu da ne demek bedenimizde meridyenlerde akan hareket eden bedende dağıttığı Qi formu bu artık. Az sonra göreceğiz nasıl oluşuyor? Yuan Qi ve Zong Qi ‘nin birleşimiyle oluşur. Bu da ne demek hem kendimizden kullanıyoruz hem dışarıdan kullanıyoruz her seferinde yani bedeni besleyebilmek için hem özümüzdeki kaynaktan kullanıyoruz hem de dışarıdan aldığımız kaynaklardan kullanıyoruz her seferinde.
Ancak detayına indiğimizde Çin tıbbına göre dışarıdan yeterince edinebilirsek Qu Qi ve nefes Qi’si yeterli olur ve beden bunu doğru işleyebilirse, Yuan Qi ‘den çok daha az miktarda kullanmak yeterli olduğu için yuan Qi’iyi daha idareli kullanmış oluyoruz ne zamanki besin Qi ‘si ve nefes Qi’si yetmez o zaman Yuan Qi’den daha fazla kullanıyoruz.
Mesela hatırlarsanız bir önceki derste şöyle bir şeyden bahsetmiştik.
Biz bir kere hastalandıktan sonra iyileşsekte canımızdan kaybederiz. Bu ne demek daha iyi anlayacağımızdan bahsetmiştik çünkü hastalandığımızda bedenimiz hayatta kalmakla birlikte bir de bir şeyleri onarmaya zaman ve enerji ayırdığı için bizim dışarıdan edindiğimiz enerji tek başına yetmeyebilir. Yani biz işte ciddi bir sakatlık yaşadığımızda ciddi bir doku hasarı yaşadığımızda, ciddi bir sorun yaşadığımızda sağlık sorunu yaşadığımızda, besinler ve nefesten elde ettiğimiz can tek başına buradaki iyileşmeye yetmez çoğu zaman.
Böyle bir durumda beden ne yapar? Yetişebilmek için daha konsantre ve yoğun olan küçük miktarla büyük bir Qi’ye ulaştığımız Yuan Qi’den kullanır. Yani biz böylece mirası daha hızlı tüketmiş oluruz yani bu şunun gibi kendi gelir gider akışımız tamam güzel gidiyor ama bir kriz oldu işte battık, battığımızda ne yaptık mirastan büyük bir kısım kullandık gibi. Daha somut basit bir örnek olduğu için paradan örnek veriyorum.
Ying Qi (İç/Besleyici Qi): Zhen Qi dediğimiz beden Qi’side iki kola ayrılır. Bunlardan biri Ying Qi’dir daha iç ya da besleyici Qi anlamına gelir, besleyici Qi’dir anlamı.
Bu da zhangfu organlar yani 12 iç organ denir. Zhangfu organları denir buna. Bu organları inceleyeceğiz.12 iç organ vardır Çin tıbbına göre. Ve genel olarak tüm bedenin yani kasların işte kemiğin iliğin mesela her yerin beslenmesini sağlayan ve kanla yakından ilişkili kanla birlikte hareket eden hatta bazı yaklaşımlara göre ying Qi kana dönüştürülüp kanla birlikte bedene dağıtılır besleyici yönüdür.
Ya da Wei Qi (Dış/Koruyucu Qi) ye dönüşür ve wei Qi olarak da dış Qi ya da koruyucu Qi demektir. Wei korumak, savunmak anlamına geliyor. Koruyucu Qi’de bedenin biraz daha dış hattında hareket eden özellikle ciltte kaslarda ve bazı meridyenlerde biraz daha meridyenlerde katman katmandır, daha dış meridyenler de diyebiliriz bunun görevi de bizi şerlerden korumaktır.
Şerler neydi hatırlarsanız bedeni hasta edebilen patojenik unsurlar Çin tıbbına göre.
Ya da patojenik unsurların bedene girmesine olanak sağlayan işte kapı kıran duvar delen şeyler. Bununla ilgili zaten şerleri inceleyeceğiz ama birkaç anlam geliyor;
Bir iklimsel koşullar yani işte esintiye maruz kalmak, sıcağa maruz kalmak, soğuğa maruz kalmak ve WeiQi güçlüyse Çin tıbbına göre biz bunlardan kolay kolay etkilenmeyiz. Esinti gelsin biraz sıcak olsun üşüyelim çok sıkıntı değil ya da mesela bazı insanlar ne yapıyor işte buz gibi yerde çıplak meditasyon yapıyorlar. Rahipler denk gelmişsinizdir işte onlar bu yaklaşıma göre Wei Qi’yi güçlü tuttukları, yönetebildikleri için bunu başarabiliyorlar. Beden ısısı düzenlenmesini de sağlar, bağışıklık işlevlerini yönetir ve biraz daha Yang özelliklidir.
Yani Zhen (cen) Qi dediğimiz bir Qi bütünüdür bedenin kullandığı bunun bir yin yönü vardır bu besleyicidir, bir de yang yönü vardır bu da koruyucudur.
Yin ve Yang ne demek ama özetle şöyle bir ekleme de yapalım. Qigongu da iki hedefle yapabiliriz. Ve iki sınıfa bölüyoruz bu yüzden. Ya besleyici olarak ya da kuvvetlendirici olarak derler. Bu yüzden bazı çigonglar içsel beslenmeyi sağlamak içindir bazı çigonlar dış dayanıklılık gücü ve korunaklılığı artırmak içindir.
Bu da ying Qi ve wei Qi‘yi besleyen Qigongların farklı türlerini ortaya çıkaracak zaman içerisinde.
